Η «ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΗΣ ΝΤΡΟΠΗΣ»

Η Αργεντινή, τη δεκαετία 1919-1929, ήταν μία από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. Τη δεκαετία αυτή, το ΑΕΠ της Αργεντινής ξεπερνούσε το 3,61% ετησίως, υπερβαίνοντας ακόμη και αυτό του Καναδά (2,65%), των ΗΠΑ(2,16%) και της Αυστραλίας (1,64%). Ήταν η «Χρυσή Περίοδος» της οικονομίας της Αργεντινής, που το 1928 κατατασσόταν ανάμεσα στις 6 πλουσιότερες χώρες του κόσμου.

Ακολουθεί μια περίοδος βιομηχανικής ανάπτυξης της χώρας βασισμένη σε κεφάλαια από την Αγγλία και τις Η.Π.Α. και το εξωτερικό της χρέος αρχίζει να αυξάνεται. Οι αιματηρές δικτατορίες ακολούθησαν νεοφιλελεύθερες πολιτικές, με αποτέλεσμα το εξωτερικό χρέος της Αργεντινής να φτάσει το 1983 στα 45 δις δολάρια και το ποσοστό της φτώχειας στο 30% του πληθυσμού.

Το 1989, η πρώτη δημοκρατική κυβέρνηση του Ραούλ Αλφονσίν, μετά τις συνεχείς δικτατορίες που άφησαν πίσω τους περισσότερους από 30.000 αγνοούμενους, αδυνατεί να ελέγξει τον υπερπληθωρισμό που έφτανε το 3.000% ετησίως, την αυξανόμενη φτώχεια που άγγιξε το 47,3% του πληθυσμού και το εξωτερικό χρέος που έφτανε τα 54 δις δολάρια, έτσι προκηρύσσει εκλογές. Τις κερδίζει ο Περονιστής Κάρλος Μένεμ, ο οποίος θα κυβερνήσει την Αργεντινή για 10 συνεχόμενα χρόνια (1989-1999). Η πορεία προς την οικονομική κατάρρευση έχει ξεκινήσει.

Ο Μένεμ έχει για δεξί του χέρι τον Υπερ-υπουργό Οικονομικών Ντομίνγκο Καβάλο, εμπνευστή του Νόμου της Μετατρεψιμότητας (Ley de la Convertibilidad). Ο πρώην Υπουργός μας εξηγεί την πολιτική που ακολούθησε τότε: «Τη δεκαετία του’90, εγώ ως υπουργός οικονομικών κατάφερα να βγάλω την Αργεντινή από τον υπερπληθωρισμό. Η Αργεντινή τότε υπέφερε διαρκώς από έναν πολύ υψηλό πληθωρισμό από τα μέσα της δεκαετίας του’70. Και στα τέλη της δεκαετίας του ‘80, αυτό το πρόβλημα μετατράπηκε σε υπερπληθωρισμό. Φτάσαμε να έχουμε 4000% πληθωρισμό ετησίως. Γι’ αυτό έπρεπε τότε να εφαρμόσουμε ένα πρόγραμμα σταθερότητας, το οποίο ονομάστηκε Πρόγραμμα Μετατρεψιμότητας, και ήταν ισότιμο με την είσοδο της Ελλάδας και άλλων χωρών στο καθεστώς του ευρώ. Γιατί μετά από εκείνη τη στιγμή στην πράξη το νόμισμά μας έγινε το δολάριο. Είχαμε νόμισμα Αργεντινής, αλλά το νόμισμά μας ήταν εγγυημένο από το δολάριο». Ο συγγραφέας Εδουάρδο Γαλεάνο αμφισβητεί την πολιτική αυτή σχολιάζοντας:  «Ήταν ένας δημαγωγικός νόμος που εφαρμόστηκε από τον Μένεμ, έναν ψεύτη πολιτικό και ληστή, ένα είδος αργεντίνου Μπερλουσκόνι. Αυτός διακήρυξε τον παράλογο νόμο που επέβαλλε την ισοτιμία μεταξύ του δολαρίου και του νομίσματος της Αργεντινής». Πράγματι, με το Νόμο της Μετατρεψιμότητας εγκαθίσταται η ισοτιμία 1 προς 1 δολαρίου και πέσο Αργεντινής. Ο πληθωρισμός βρίσκεται πια υπό έλεγχο. Ταυτόχρονα όμως, η Αργεντινή αποκτά ένα ακριβό νόμισμα και τα προϊόντα της θεωρούνται πανάκριβα στις διεθνείς αγορές. Οι εξαγωγές μαραζώνουν και πολλές βιομηχανίες πηγαίνουν στις γειτονικές χώρες, στις οποίες η παραγωγή είναι φθηνότερη.

Η κυβέρνηση Μένεμ υπογράφει το 1991 συμφωνία με το Δ.Ν.Τ. και ξεκινά ένα εντατικό πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων κρατικών επιχειρήσεων και φυσικών πόρων. Ιδιωτικοποιούνται οι δυο μεγαλύτερες και πιο κερδοφόρες κρατικές εταιρίες: Η Εταιρία πετρελαίου YPF και η Εταιρία Φυσικού Αερίου. Ιδιωτικοποιούνται τα διόδια, τα τρένα, οι τηλεπικοινωνίες, η κρατική Αεροπορική Εταιρία Aerolineas Argentinas, η εταιρία ύδρευσης και η Κρατική Εταιρία Παραγωγής Ηλεκτρισμού. Πραγματοποιούνται 150.000 απολύσεις και οι μισθοί των υπαλλήλων μειώνονται δραστικά. «Υπήρξαν κρατικές εταιρίες που πουλήθηκαν τζάμπα. Υπήρξαν αεροπλάνα της AerolineasArgentinas, που πουλήθηκαν για 1 δολάριο στην Iberia. 1 δολάριο!  Το πιστεύετε δεν το πιστεύετε, είναι αλήθεια. Σας το ορκίζομαι, δεν είναι απ’ τη φαντασία μου!», εξανίσταται ο Εδουάρδο Γαλεάνο.
Αντίθετα ο Υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει: «Ιδιωτικοποιήθηκαν γιατί ήταν προβληματικές εταιρίες που δημιουργούσαν τεράστιες απώλειες στο κράτος. Και το ανάγκαζαν να δίνει μεγάλες επιδοτήσεις μεγαλώνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα που ήδη ήταν μεγάλο από τον υπερπληθωρισμό.  Με το να τις ιδιωτικοποιήσουμε πετύχαμε δυο πράγματα. Απ’ τη μια μεριά εξαφανίστηκαν τα ελλείμματα, απ’ την άλλη το κράτος δεν έπρεπε πια να επενδύει σ’αυτούς τους τομείς και επένδυσε σ’αυτούς ο ιδιωτικός τομέας.  Και τότε δημιουργήθηκε μια μεγάλη μοντερνοποίηση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες».

Η οικονομία δολαριοποιείται. Παρά την ισοτιμία πέσου και δολαρίου είναι 1 προς 1, κανείς δεν πιστεύει στην πραγματική αξία του πέσο. Πολλοί κάτοικοι μαζεύουν και αποταμιεύουν δολάρια στις τράπεζες, οι οποίες με τον πληθωρισμό στο 0 μοιράζουν κατά κόρον πιστωτικές κάρτες με ετήσιο επιτόκιο 50%, ενώ στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α., το επιτόκιο ήταν 7%.

 To 1998, το Δ.Ν.Τ. σε συνάντηση με τον Κάρλος Μένεμ και τον Καβάλο στην Ουάσιγκτον, δίνει συγχαρητήρια στην κυβέρνηση της Αργεντινής για το οικονομικό θαύμα που πραγματοποίησε και αναφέρει ότι η Αργεντινή αποτελεί οικονομικό μοντέλο. Στην πραγματικότητα όμως, η χώρα είχε βυθιστεί στη διαφθορά και την οικονομική ύφεση. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, που χαρακτηρίστηκε ως η «Δεκαετία της ντροπής», η χώρα είχε αποβιομηχανοποιηθεί, η ανεργία και η φτώχεια είχαν αυξηθεί δραματικά, ενώ το εξωτερικό χρέος έφθασε τα 130 δις δολάρια.

Ο Μένεμ δε δικαιούται τρίτη θητεία, γι’ αυτό και το Ανώτατο Δικαστήριο του απαγορεύει να λάβει μέρος στις εκλογές του 1999. Νικητής αναδεικνύεται ο  Φερνάντο Δε λα Ρούα, ο οποίος υποσχέθηκε να σώσει την οικονομία και να δώσει τέλος στη διαφθορά που κυριάρχησε επί της διακυβέρνησης του Μένεμ.

«Πιστεύω ότι η πολιτική της Μετατρεψιμότητας με την σταθερή ισοτιμία και με την υψηλή αξιολόγηση του πέσο, μείωσε την ανταγωνιστικότητα της Αργεντινής. Αυτό δημιούργησε ένα αυξανόμενο έλλειμμα σχετικό με τις διεθνείς πληρωμές μας. Οδήγησε στην κατατροφή μέρους των παραγωγικών μας δυνατοτήτων, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από εισαγωγές κι επίσης οδήγησε σε μια διαρκή αύξηση του χρέους.  Μέχρι που το 2001-2002 η κατάσταση έγινε εκτός ελέγχου», σχολιάζει ο οικονομικός αναλυτής Άλδο Φερέρ. Η οικονομία της Αργεντινής έχει φτάσει σε αδιέξοδο.