ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Άλδο Φερέρ – Οικονομικός Αναλυτής

Ο Άλδο Φερέρ γεννήθηκε το 1927 στο Μπουένος Άιρες. Διετέλεσε δυο φορές Υπουργός οικονομικών της Αργεντινής, τις περιόδους 1958-1960 και 1970-1971, όπως και Πρόεδρος της Τράπεζας Banco de la Provincia. Είναι ιδρυτής και μέλος του Grupo Fénix,μιας ομάδας οικονομολόγων που προτείνουν βιώσιμες πολιτικές αντίθετες στο νεοφιλελευθερισμό. Είναι επίσης συγγραφέας πολυάριθμων βιβλίων οικονομικού περιεχομένου, για τα οποία έχει λάβει διεθνή βραβεία. Μέχρι πρόσφατα διεύθυνε οικονομική εφημερίδα του Μπουένος Άιρες μέχρι που τοποθετήθηκε από την κυβέρνηση της Κριστίνα Φερνάντες, το Δεκέμβριο του 2010, Πρέσβης στη Γαλλία.

Πριν λίγο μιλούσα με τον πρώην Υπουργό Οικονομικών Δομίνγκο Καβάλο και αυτός υπεραμύνθηκε όλες τις πολιτικές του. Ποια είναι η γνώμη σας για την πολιτική του;
Πιστεύω ότι η πολιτική της Μετατρεψιμότητας με την σταθερή ισοτιμία και με την υψηλή αξιολόγηση του πέσο, μείωσε την ανταγωνιστικότητα στην Αργεντινή. Κι αυτό δημιούργησε ένα αυξανόμενο έλλειμμα σχετικό με τις διεθνείς πληρωμές μας. Όπως επίσης και στον προϋπολογισμό.
Αυτό οδήγησε στην καταστροφή μέρους των παραγωγικών δυνατοτήτων οι οποίες αντικαταστάθηκαν από εισαγωγές κι επίσης οδήγησαν σε μια διαρκή αύξηση του χρέους. Έτσι, το 2001-2002 η κατάσταση έγινε εκτός ελέγχου. Η χώρα ανακοίνωσε την στάση πληρωμών και διέκοψε την πληρωμή του χρέους. Γιατί απλά δεν μπορούσε να το πληρώσει. Έτσι λοιπόν οι πολιτικές της δεκαετίας του ’90 οι οποίες ήταν εμπνευσμένες από καθαρά νεοφιλελεύθερες πολιτικές και στηρίζονταν από το ΔΝΤ, οδήγησαν σε μια καταστροφή.
Η χώρα βγήκε απ’ αυτήν την καταστροφή εφαρμόζοντας τελείως αντίθετες πολιτικές. Έδωσε ανταγωνιστικότητα στην παραγωγή, σταθεροποίησε την ισορροπία με τον προϋπολογισμό και το ισοζύγιο πληρωμών. Αύξησε πολύ τις εξαγωγές, δημιουργήθηκε ένα πλεόνασμα στο ισοζύγιο των πληρωμών. Η στάση πληρωμών του χρέους έδωσε στη συνέχεια χώρο σε μια πρόταση της Αργεντινής, για να το μειώσει μέσα σε ελεγχόμενα όρια. Αυτή η πρόταση έγινε αποδεκτή. Έτσι λοιπόν η Αργεντινή επέλυσε την κρίση που είχε προκληθεί από την πολιτική της Μετατρεψιμότητας και έβαλε τάξη στο σπίτι.
Είναι ξεκάθαρο λοιπόν, ότι οι «συνταγογραφημένοι» τρόποι ρύθμισης  της ελευθερίας των Αγορών και πάνω απ ’όλα με ένα υπερτιμημένο νόμισμα, τελειώνουν πολύ άσχημα.

Ο Ντομίνγκο Καβάλο υποστήριξε ότι ο Νόμος της Μετατρεψιμότητας ήταν καλός γιατί στη χώρα υπήρχε ένας τρομερός πληθωρισμός. Τι λέτε γι αυτό;
Πιστεύω ότι η σταθεροποίηση της ισοτιμίας του συναλλάγματος  ήταν πραγματικά ένα εργαλείο που επέτρεψε τον έλεγχο του πληθωρισμού. Αλλά υπάρχει μια φράση στα ισπανικά που λέει ότι: «Το φάρμακο είναι χειρότερο από την ασθένεια.» Αν για να επιλύσετε ένα πρόβλημα, εσείς πάρετε ένα φάρμακο που σας δημιουργεί άλλο πρόβλημα μεγαλύτερο, τότε το φάρμακο δεν ήταν καλό. Έπρεπε να βρεθεί άλλο εκείνη τη στιγμή. Με τον ίδιο τρόπο η συνολική πολιτική τελικά οδήγησε στην κρίση του 2001-2002 κατά την οποία οι τιμές ήταν εκτός ελέγχου, προκλήθηκε τραπεζική κρίση και φτάσαμε στην στάση πληρωμών του χρέους.

Για τις ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του’90, τι λέτε;
Πιστεύω ότι εφαρμόστηκε μια ξέφρενη πολιτική ξεπουλήματος της εθνικής μας κληρονομιάς. Ιδίως του πετρελαίου! Η Αργεντινή ήταν η μόνη χώρα που πούλησε την εθνική της εταιρία πετρελαίου. Πουλήθηκαν τα πάντα! Το τηλέφωνο, οι τηλεπικοινωνίες και τόσα άλλα πουλήθηκαν. Μ’ αυτά πλήρωσαν το χρέος αλλά το χρέος συνέχισε ν’ αυξάνεται.
Έτσι λοιπόν στο τέλος της περιόδου αφού είχε πουληθεί η εθνική κληρονομιά ήμαστε χειρότερα κι απ’ την αρχή. Ήταν μια χείριστη πολιτική! Μια πολιτική που εμπνεύστηκε εντελώς από τη «μαγεία» της Αγοράς σύμφωνα με την οποία πρέπει να ανοιχτείς, να πουλάς, να βγάλεις το Κράτος από τη μέση και ν’ αφήσεις τις αυθόρμητες δυνάμεις της Αγοράς σε ένα σκηνικό διεθνούς κερδοσκοπίας, να κάνουν τη χώρα να προοδεύσει. Και το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή.
Η έξοδος και η αποκατάσταση της Αργεντινής από εκείνη τη δεκαετία είναι αξιοσημείωτη. Από το 2002 μέχρι σήμερα η Αργεντινή αποκαταστάθηκε με μεγάλη δύναμη. Συμπεριλαμβανομένου ότι απέναντι στην παγκόσμια οικονομική κρίση που έχει χτυπήσει την Ελλάδα, την Ισπανία και άλλες χώρες της Ευρώπης ή του κόσμου, εδώ δε συνέβη τίποτα. Στην Αργεντινή υπήρξε ένα αντίκτυπο σε συγκεκριμένο τομέα των εξαγωγών αλλά η χώρα διατηρήθηκε σε τάξη, το οικονομικό σύστημα είναι στέρεο, το επίπεδο του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Πάντως η οικονομία αντιστάθηκε στην παγκόσμια κρίση. Γιατί τώρα εξαρτάται από τους δικούς της πόρους. Η Αργεντινή τώρα δεν εξαρτάται από τις διεθνείς πιστώσεις, απλά εξαρτάται από τη δική της οικονομία και δεν προστρέχει στις διεθνείς πιστώσεις. Το Κράτος έχει πλεόνασμα.

Γιατί πιστεύετε ότι τη δεκαετία του’80 οι κυβερνήσεις της Αργεντινής επέτρεψαν σε πολυεθνικές και ιδιωτικές εταιρίες να μεταφέρουν τα χρέη τους στο κράτος;
Ήταν το αποτέλεσμα  ενός κράτους που βρίσκεται στην υπηρεσία των ιδιωτικών συμφερόντων και όχι στην υπηρεσία του εθνικού συμφέροντος. Η Αργεντινή διέπραξε πολλά μα πάρα πολλά λάθη στο παρελθόν. Λόγω της προσέγγισής της σ’ αυτήν τη «μαγεία» της Αγοράς που  βάζει το Κράτος να βρίσκεται στην υπηρεσία των ιδιωτικών συμφερόντων. 
Και η χώρα το πλήρωσε πολύ ακριβά αυτό! Με τη φτώχεια, την ανεργία και με μια πολύ βαθιά κοινωνική κρίση, από την οποία έχει βγει ως ένα σημείο.

Εσείς περιμένατε την στάση πληρωμών του χρέους το 2001;
Ήταν αναπόφευκτο! Εμείς στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες πριν από το 2001 και πριν από τη στάση πληρωμών του χρέους, λέγαμε ότι η κατάσταση είναι υπό κατάρρευση. Απλά η Αργεντινή δεν μπορούσε να πληρώσει. Κι όταν δημιουργήθηκε η κρίση εμπιστοσύνης και έγινε προφανές ότι η Αργεντινή δεν μπορεί να πληρώσει, δεν ξαναήρθαν πιστώσεις από το Εξωτερικό. Κι έφυγαν τα λεφτά της Αργεντινής, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη φυγή κεφαλαίων.
Το 2001 βγήκαν από τη χώρα 20 δις δολάρια. Ήταν μια φυγή εσωτερικών κεφαλαίων από κάποιους που εκμεταλλεύτηκαν την ισοτιμία 1 προς 1. Και όταν η Κεντρική Τράπεζα έμεινε χωρίς αποθέματα και δεν υπήρχε ούτε πίστωση από το εξωτερικό, τότε απλά δεν μπορούσε να πληρώσει. Δηλαδή η στάση πληρωμών του χρέους είναι ένα γεγονός που προήλθε από την πραγματικότητα γιατί δεν υπήρχε εναλλακτική λύση.

Εσείς πώς βλέπετε την απόφαση του Προέδρου Κίρσνερ να βγάλει τη χώρα από το ΔΝΤ;
Αυτό που έκανε η Αργεντινή ήταν να πληρώσει  το 2005, το χρέος της προς το ΔΝΤ, κάτι το οποίο ήταν μια πολύ καλή απόφαση, γιατί το ΔΝΤ όταν μια χώρα του ζητά λεφτά της βάζει προϋποθέσεις. Ορίζει ποια είναι τα όρια της οικονομικής της πολιτικής. Κατά τη γνώμη μου, οι ιδέες που έχει το ΔΝΤ δεν είναι καλές, είναι αυστηρές και είναι αυτές που στήριξαν τη Μετατρεψιμότητα. Έτσι η καλύτερη σχέση με το ΔΝΤ είναι να μην του χρωστάς τίποτα.
Γιατί αν κάποιος δεν χρωστά τίποτα στο ΔΝΤ δεν έχει και καμιά προϋπόθεση να εκπληρώσει. Έτσι λοιπόν για να ανακτήσεις την κυριαρχία και τον εθνικό έλεγχο της οικονομικής πολιτικής είναι θεμελιώδες να μην ζητήσεις λεφτά από το ΔΝΤ.

Το Δ.Ν.Τ. έσπρωξε την Αργεντινή προς τη χρεωκοπία;
Ναι, γιατί απέσυρε τη στήριξή του. Για το σύστημα δεν υπήρχε πια, κανένα φάρμακο. Όλη η οικονομική κοινότητα απέσυρε τη στήριξή της προς την Αργεντινή γιατί ήταν  εμφανές ότι η Αργεντινή δεν μπορούσε πια να πληρώσει. Έτσι τότε το ΔΝΤ σταμάτησε να στηρίζει την κατάσταση και η χώρα κατάρρευσε. Ευτυχώς όμως, ευτυχώς! Γιατί ακριβώς αυτή η τελειωτική κρίση τροποποίησε την κατάσταση. Δηλαδή όταν η Αργεντινή αφέθηκε να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις κι δεν είχε πια τις δυνατότητες να συνεχίσει το ίδιο παιχνίδι του αυξανόμενου χρέους, έφθασε στην κατάσταση της παύσης πληρωμής του χρέους. Χωρίς διεθνείς πιστώσεις η χώρα έπρεπε να μαζευτεί στον εαυτό της και να θέση την κατάσταση σε τάξη. Έτσι λοιπόν τροποποίησε την ισοτιμία συναλλάγματος κι αυτό δημιούργησε ανταγωνιστικότητα.

Βλέπετε ομοιότητες μεταξύ των κρίσεων της Αργεντινής και της Ελλάδας;
Όταν η Αργεντινή προσπάθησε να μειώσει το έλλειμμα σε κάποιες περιόδους μειώνοντας τις δαπάνες, τότε έπεσε και το επίπεδο των οικονομικών δραστηριοτήτων. Έτσι λοιπόν τα έσοδα έπεσαν περισσότερο από τα έξοδα. Συνεπώς το έλλειμμα αυξήθηκε. Επομένως, είναι πολύ δύσκολο να κανονίσεις τα οικονομικά σου κάτω από συνθήκες ύφεσης. Στην Ευρώπη, απ’ ότι βλέπω η Ευρωπαϊκή Ένωση δε δίνει στις χώρες που έχουν πρόβλημα, όπως η Ελλάδα, το χρόνο και την κοινοτική στήριξη για να κανονίσουν τα οικονομικά τους με έναν τρόπο προοδευτικό και λιγότερο τραυματικό.  Μου φαίνεται ότι στην Ε.E. υπάρχει μια κρίση αλληλεγγύης. Και η θέση της Γερμανίας είναι πολύ σκληρή, όμως τελικά πρόκειται για ένα πρόβλημα ολόκληρης της Ευρώπης.