ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Μάγδα Ματάκε - ΜΚΟ «Romani Criss»

Η Μάγδα Ματάκε είναι Διευθύντρια της ΜΚΟ Romani Criss, που από το 1993 ασχολείται συστηματικά με τον αποκλεισμό των Ρομά από την εκπαίδευση, και καταρρίπτει το στερεότυπο που θέλει τα παιδιά των Ρομά να μην κάνουν για το σχολείο...

-Μπορείτε να μας δώσετε παραδείγματα αποκλεισμού των Ρομά από την εκπαίδευση;
Πρώτα απ’ όλα αν πάρουμε το παράδειγμα του διαχωρισμού μέσω των τάξεων. Έχουμε σχολεία σε αναμεμειγμένες κοινότητες, σε κοινότητες, χωριά ή πόλεις που έχουν Ρομά ή Ρουμάνους και σε αυτό το συγκεκριμένο σχολείο έχεις 2 ή τρεις τάξεις του ίδιου βαθμού. Στον πρώτο βαθμό της Α’ τάξης έχεις Ρουμάνους, στον πρώτο βαθμό της Β’ τάξης έχεις Ρομά. Και έτσι έχουν σχηματοποιηθεί οι ομάδες από την αρχή τους σχολείου, από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι τάξεις χωρίστηκαν σε αυτές τις δύο ομάδες. Μερικές φορές ο δάσκαλος που δουλεύει με την κοινότητα των Ρομά δεν είναι τόσο προετοιμασμένος όσο αυτός που δουλεύει με τους Ρουμάνους. Οι έρευνες επίσης λένε ότι πολλοί δάσκαλοι που δουλεύουν συγκεκριμένα με τους Ρομά, δεν έχουν πολλές προσδοκίες από αυτά τα παιδιά και συνεπώς η εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι τόσο δυνατή όσο είναι για την πλειοψηφία των παιδιών. Άρα υπάρχουν πολλές ανακολουθίες και αυτό που είναι ξεκάθαρο, το αποτέλεσμα στο τέλος των 4-5 ή των 7 τάξεων είναι ότι το επίπεδο ή η ποιότητα της εκπαίδευσης που έχουν λάβει οι Ρομά σε σχέση με τα παιδιά Ρουμάνων από την άλλη τάξη είναι εντελώς διαφορετική. Και δεν συμβαίνει αυτό επειδή οι Ρομά δεν έρχονται στο σχολείο ή δεν θέλουν να μάθουν ή ότι οι γονείς τους δεν δίνουν βάση στην εκπαίδευση, συμβαίνει επειδή η προσοχή και οι προσδοκίες για αυτά τα παιδιά είναι πάρα πολύ χαμηλές. Και έπειτα έχει ερωτήσεις από πολιτικούς στη Ρουμανία που βάζουν πιεστικά ζητήματα εναντίον των Ρομά. Έτσι, ένα από τα ζητήματα που βάζουν είναι ότι δεν θέλουμε να πάμε στο σχολείο. Αν έχεις παιδιά που πηγαίνουν κάθε μέρα σχολείο, που συμμετέχουν στις τάξεις, αλλά η ποιότητα της εκπαίδευσης που λαμβάνουν είναι πολύ κακή, σημαίνει ότι δεν είναι μόνο δικό τους λάθος ή λάθος των γονιών τους, αλλά ότι σχετίζεται με το σχολείο και τον τρόπο που διδάσκονται σε αυτή τη συγκεκριμένη τάξη. Ο δεύτερος τύπος φυλετικού διαχωρισμού που σας ανέφερα είναι το να υπάρχουν δύο κτίρια, δύο σχολεία στην ίδια κοινότητα. Εδώ έχουμε διαφορετικές καταστάσεις. Μερικές φορές το σχολείο των Ρομά δεν είναι καλά εξοπλισμένο και φαίνεται πολύ άσχημο, επίσης οι δάσκαλοι δεν είναι πάντα οι καλύτεροι και δεν συμμετέχουν σε πολλά μαθήματα. Άρα πας σ’ αυτό το σχολείο χωρίς να το ανακοινώσεις, θα δεις τα παιδιά να είναι στην αυλή, παίζουν μεταξύ τους και οι δάσκαλοι βρίσκονται κάπου αλλού και πίνουν καφέ. Και αυτό είναι κάτι που το εντοπίσαμε επί τόπου, δουλεύοντας σε κάποια τέτοια σχολεία. Μερικές φορές το σχολείο μοιάζει να είναι πολύ καλό, ειδικά λόγω των πολλών προγραμμάτων Φάρει που υπάρχουν στη Ρουμανία, για τις υποτιμημένες κοινότητες. Άρα, θα δεις μια τάση όπου τα σχολεία φαίνονται πολύ καλά. Είναι σχολεία Ρομά. Η κυβέρνηση επένδυσε στο να τα εξοπλίσει καλά, αλλά το πρόβλημα της ποιότητας και το πρόβλημα των φυλετικών διακρίσεων παραμένει εκεί. Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι διευθυντές τέτοιων σχολείων θα δεχτούν να άρουν τους φυλετικούς διαχωρισμούς, αλλά θα τους ασκείται πίεση από την κοινότητα. Αυτό σημαίνει ότι οι Ρουμάνοι δεν θα θέλουν να έχουν τα παιδιά τους στις ίδιες τάξεις με τους Ρομά. Υπάρχει ένα ακόμα πρόβλημα το οποίο δεν είναι τόσο διαδεδομένο όσο τα άλλα δύο, αλλά ακόμα έχουμε σχολεία με παιδιά με ήπιες νοητικές αναπηρίες, όπου τοποθετούνται οι Ρομά. Και όχι επειδή έχουν ήπιες νοητικές αναπηρίες, αλλά, απλώς, επειδή το σχολείο θέλει να συνεχίσει να δουλεύει και άρα χρειάζεται συγκεκριμένο αριθμό παιδιών. Και φυσικά είναι ευκολότερο να έχεις τα παιδιά Ρομά εκεί. Αυτό που συνηθίζεται με αυτού του είδους τη φυλετική διάκριση, είναι ότι για να μπεις σε αυτά τα σχολεία πρέπει να περάσεις από μια επιτροπή. Αυτή η επιτροπή είναι σχηματισμένη από διαφόρων ειδών ειδικούς, οι οποίοι θα σου βάλουν μια ταμπέλα και θα πιστοποιήσουν ότι έχεις αυτού του είδους τα νοητικά προβλήματα.

-Πολλοί Ρομά γονείς δε στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο, γιατί;
Καταρχήν, σύμφωνα με μια έρευνα που η Romani Criss δημοσίευσε φέτος αυτό το μήνα, πάνω στη χαμηλή συμμετοχή των παιδιών στην εκπαίδευση, ο πρώτος λόγος που εντοπίσαμε ως αιτία της μη συμμετοχής ή της εγκατάλειψης των σχολείων, είναι η έλλειψη πόρων. Ο δεύτερος λόγος ήταν η συμπεριφορά των δασκάλων στα παιδιά μέσα στην τάξη. Αν έκαναν διακρίσεις εναντίον τους θα αποφασίσουν να παρατήσουν το σχολείο. Αυτοί είναι οι δύο κύριοι λόγοι. Αυτό που είδαμε επί τόπου είναι ότι εάν στην κοινότητα υπάρχει ένας μεσολαβητής του σχολείου που είναι Ρομά και που συζητάει με τους γονείς, εάν οι γονείς έχουν πόρους ή επιβοηθούνται να βρουν μια δουλειά ώστε να αποκτήσουν πόρους, τότε η συμμετοχή στο σχολείο γίνεται μέρος της κοινότητας χωρίς κανένα πρόβλημα.

-Έχετε στοιχεία για τον αναλφαβητισμό;

Αυτό που γνωρίζω εγώ είναι ότι το 20% των παιδιών Ρομά πηγαίνουν σε νηπιαγωγεία, λιγότερο από το 3% των παιδιών Ρομά σε παιδικούς σταθμούς ή σε αυτά τα κέντρα για παιδιά μικρότερα των τριών χρονών. Λιγότερο από το 9% των παιδιών Ρομά πηγαίνουν στο γυμνάσιο, λιγότερο από το 2 ή 1% πηγαίνουν στο Λύκειο. Και όταν μιλάμε για αναλφαβητισμό, πιστεύω ότι το ποσοστό είναι ίσως γύρω στο 30 με 40%.