ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ

Φερνάντο Ντελγάδο - Δ.Ν.Τ.

Είναι ο εκπρόσωπος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την Κεντρική Αμερική και την Καραϊβική. Για την αντιμετώπιση της φτώχειας και του υποσιτισμού που μαστίζει τη Γουατεμάλα, υποστηρίζει ότι η κυβέρνηση της χώρας θα πρέπει να αποφασίσει την αύξηση των εσόδων από τη φορολογία. Όλα τα προηγούμενα χρόνια, το Δ.Ν.Τ. προωθούσε στη Γουατεμάλα την ακριβώς αντίθετη πολιτική.

Ποια ήταν η οικονομική ανάπτυξη της Γουατεμάλας για το 2009 και ποιες είναι οι προσδοκίες για το 2010;
Το 2009 η χώρα υπέστη τις συνέπειες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και γι’ αυτό ο βαθμός ανάπτυξής της παρουσίασε σημαντική ύφεση. Ενώ στην αρχή της δεκαετίας ο βαθμός ανάπτυξης ήταν γύρω στο 4,5%, το 2008 μειώθηκε στο 3,3% και το 2009 ουσιαστικά μηδενίστηκε. Ωστόσο σε ένα πλαίσιο τοπικής αλλά και παγκόσμιας ύφεσης ένα τέτοιο νούμερο δεν είναι τόσο κακό. Το 2009 η παγκόσμια οικονομία υπέστη σημαντικότατη συρρίκνωση. Ακόμα και η οικονομία των προηγμένων χωρών συρρικνώθηκε κατά 4% και η παγκόσμια οικονομία κατά 2%, συνεπώς είναι σημαντικό το ότι η Γουατεμάλα επέδειξε ένα έστω και τόσο μικρό βαθμό ανάπτυξης. Για το 2010 τα πράγματα προβλέπονται καλύτερα, η οικονομία δείχνει σημάδια ανάκαμψης.

Φαίνεται λοιπόν ότι πρόκειται για μια οικονομία αρκετά σταθερή. Πώς εξηγείται λοιπόν ότι παρά τις ενθαρρυντικές στατιστικές, 1 στα 2 παιδιά υποσιτίζονται και ότι γενικά επικρατεί μεγάλη φτώχεια στη χώρα;
Η Γουατεμάλα είναι η 4η χώρα στον κόσμο σε υποσιτισμό. Έχει ένα κατά κεφαλήν εισόδημα 3000 δολάρια το οποίο δεν είναι μικρό, είναι ένα μεσαίο εισόδημα μιας προηγμένης χώρας. Πιστεύω ότι τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν στη διαχείριση της οικονομίας της Γουατεμάλα και στην υπερσυγκέντρωση του εισοδήματος σε λίγους. Υπάρχει κακή διανομή του εισοδήματος, με το μεγαλύτερο μέρος να συγκεντρώνεται σε μια μικρή μερίδα του πληθυσμού, ενώ πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού ιθαγενών Μάγια ζουν αποκομμένοι από τις πόλεις και την αστική και βιομηχανική οικονομία. Η Γουατεμάλα είναι ένα κράτος που δεν έχει πόρους. Είναι το κράτος της Κεντρικής Αμερικής με τη μικρότερη φορολογία αν συγκρίνουμε τις φορολογικές εισπράξεις με το ΑΕΠ. Το 2009 έφτασε το 10%. Αν το συγκρίνουμε με το 30% της Βραζιλίας ή με το 40% πολλών ευρωπαϊκών χωρών πραγματικά μας εκπλήσσει.
Συνεπώς με τέτοια επίπεδα φορολογίας μόλις που μπορεί να καλύψει έξοδα δημόσιας υγείας, εκπαίδευσης, ενόπλων δυνάμεων, δυνάμεων ασφαλείας και τα ελάχιστα απαιτούμενα για τη λειτουργία του κράτους. Συνεπώς οι πολιτικές δυνάμεις της Γουατεμάλα πρέπει να αποφασίσουν τι είδους κοινωνία θέλουν και αν είναι διατεθειμένοι να διαιωνίσουν μια κατάσταση στην οποία το κράτος θα αδυνατεί να αντιμετωπίσει βασικά προβλήματα όπως ο υποσιτισμός, κάτι που προφανώς θα είναι το αποτέλεσμα της χαμηλής φορολογίας. Είναι στο χέρι τους να αποφασίσουν αν θα αυξήσουν τις φορολογικές τους εισπράξεις ώστε να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.

Επομένως, οι δείκτες ανάπτυξης δε δείχνουν να συνεπάγονται ευημερία και αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο για την πλειοψηφία του πληθυσμού…
Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν δεν υποδηλώνει ποτέ κοινωνική ευημερία για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα γιατί αν το συσχετίσουμε με τον πληθυσμό έχουμε το κατά κεφαλήν εισόδημα το οποίο είναι αρκετά καλό στη Γουατεμάλα, η οποία είναι στο νούμερο 100 της παγκόσμιας κατάταξης, δηλαδή λίγο πιο κάτω από τη μέση, μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών. Παράλληλα βέβαια, υπάρχουν δύο σημαντικά ζητήματα. Το πρώτο είναι η διανομή αυτού του προϊόντος. Δηλαδή έχουμε ένα κατά κεφαλήν εισόδημα, ένα εισόδημα που για το κάθε άτομο είναι σε λογικά επίπεδα. Αλλά όμως, αν σε κάθε 2 άτομα συμβαίνει ο ένας να το έχει όλο και ο άλλος να μην έχει τίποτα, τότε προφανώς έχουμε ένα πληθυσμό στον οποίο οι μισοί ζουν αρκετά καλά, και οι υπόλοιποι πεθαίνουν της πείνας. Έτσι λοιπόν ο τρόπος που διανέμεται αυτό το εισόδημα είναι ένα θέμα πολύ σημαντικό.
Το 2ο θέμα που επίσης είναι σπουδαίο είναι το να συγκρίνεις το επίπεδο του εισοδήματος με νομισματικούς όρους, σε δολάρια ανά άτομο, με το επίπεδο των τιμών που υπάρχουν σε μια χώρα. Δεν είναι το ίδιο να κερδίζεις 1000 δολάρια. στην Ελβετία και 1000 δολάρια στη Ζιμπάμπουε. Αυτό είναι που εμείς αποκαλούμε Επίπεδο Αγοραστικής Δύναμης των μισθών και των χρημάτων, σε κάθε μια από τις χώρες. Έτσι λοιπόν, αν συγκρίνουμε το Επίπεδο Αγοραστικής Δύναμης στη Γουατεμάλα με το εισόδημα, τότε το κατά κεφαλήν εισόδημα θα ανέβαινε από τα 3000 δολάρια στα 4000-5000 δολάρια σχετικά με την αγοραστική του δύναμη.
Παρόλα αυτά, η θέση της στην παγκόσμια κατάταξη ουσιαστικά δε θα άλλαζε. Γιατί μπορεί να βελτιωνόταν σε σχέση με τις βιομηχανοποιημένες χώρες στις οποίες οι τιμές είναι πολύ ακριβές, αλλά θα χειροτέρευε σε σχέση με τις χώρες χαμηλών εισοδημάτων, όπως με όλες τις χώρες της Αφρικής, με την Αϊτή, Ονδούρα, Νικαράγουα, στις οποίες τα επίπεδα τιμών είναι χαμηλότερα από τη Γουατεμάλα.
Η μεγάλη συγκέντρωση του εισοδήματος που υπάρχει στη Γουατεμάλα είναι ένας παράγοντας που εξηγεί γιατί υπάρχει αυτό το φαινόμενο, σε μια χώρα που έχει μέσο εισόδημα, αλλά που έχει έναν φυσικό πλούτο πραγματικά εντυπωσιακό.

Η  άνιση κατανομή του πλούτου είναι ένας παράγοντας. Πολλοί όμως είναι αυτοί που λένε ότι φταίει και το Δ.Ν.Τ. γι’ αυτήν την κατάσταση, τι απαντάται;
Το Δ.Ν.Τ. πάντα έχει υποστηρίξει στη Γουατεμάλα ότι αναγκαίο να αυξήσει τους φόρους. Ποτέ δεν υποστήριξε τη μείωση των φόρων, ούτε τη διατήρηση του κράτους σε μια ελάχιστη διάσταση. Το πρόβλημα στη Γουατεμάλα ήταν πάντα ότι η κοινωνία της έχει αποφασίσει με έναν τρόπο σαφή και κατηγορηματικό να έχει ένα μοντέλο κοινωνίας στο οποίο το κράτος είναι μικρό. Ένα κράτος περιορισμένο στις ελάχιστες λειτουργίες του καλύπτοντας με δημόσια έξοδα την Ασφάλεια, τη Δικαιοσύνη και μέχρι ένα σημείο την Υγεία και την Εκπαίδευση και τίποτα άλλο. Με ένα τόσο αδύναμο κράτος που δεν έχει πόρους, γίνονται πολύ λίγες κοινωνικές δραστηριότητες. Τα λεφτά είναι πολύ λίγα για κοινωνικά προγράμματα. Φυσιολογικά αυτό έχει ένα αποτέλεσμα θετικό σχετικά με την ανταγωνιστικότητα των εταιριών κατά την έννοια ότι παρουσιάζονται με τους χαμηλότερους δείκτες φορολόγησης και κατά συνέπεια είναι πιο ανταγωνιστικές στη Διεθνή Αγορά.

Επομένως πιστεύετε ότι ο ρόλος του Δ.Ν.Τ. δεν είναι η αιτία αυτής της κατάστασης.
Όχι, το Δ.Ν.Τ. απ’ όσο ξέρω ούτε έδωσε ποτέ συστάσεις για να υποσιτίσουν τα παιδιά, ούτε να συγκεντρώσουν τα εισοδήματα σε πολύ λίγα άτομα, ούτε να διατηρήσουν τόσο χαμηλά τη φορολόγηση. Αντίθετα, πιστεύω ότι το Δ.Ν.Τ. στηρίζει όλη τη διεθνή οικονομική κοινότητα, όλους τους δωρητές που συναντούν προβλήματα οικονομικής φύσης στη Γουατεμάλα, το σύστημα του ΟΗΕ στο σύνολό του, άλλους πολυμερείς οργανισμούς, όπως την Παγκόσμια Τράπεζα, την Παναμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, την Τράπεζα Κεντρικής Αμερικής Οικονομικής Ενότητας. Όλοι είμαστε σύμφωνοι στο ουσιαστικό θέμα της γραμμής των μακροοικονομικών πολιτικών της Γουατεμάλας.

-Το κράτος της Γουατεμάλα ακολουθεί την πολιτική που επιβάλλει το Δ.Ν.Τ.;
Επιτρέψτε μου να μην συμφωνήσω με την έκφρασή σας ότι το Δ.Ν.Τ. επιβάλλει πολιτικές. Το Δ.Ν.Τ. δεν επιβάλλει πολιτικές, γιατί μεταξύ άλλων δεν έχει καμιά εξουσία για να μπορέσει να επιβάλλει πολιτικές. Το Δ.Ν.Τ. διαμέσου της επιτήρησης ή της παρακολούθησης των οικονομιών, δίνει συστάσεις. Όταν βλέπουμε ότι υπάρχει ένα πρόβλημα ή μπορεί να υπάρξει πρόβλημα μακροοικονομικής σταθερότητας, δίνουμε συστάσεις για το ποιες είναι οι διάφορες μακροοικονομικές πολιτικές, που εμείς σκεφτήκαμε ότι είναι οι ενδεδειγμένες, με σκοπό να διατηρηθεί η μακροοικονομική σταθερότητα. Οι Αρχές μπορούν να τις ακολουθήσουν ή να μην τις ακολουθήσουν. Υπάρχουν περιπτώσεις που τις ακολούθησαν και άλλες που δεν τις ακολούθησαν. Όταν υπάρχει ένα πρόγραμμα με το Δ.Ν.Τ., δηλαδή όταν υπάρχει δανεισμός από το Δ.Ν.Τ., αυτό εμπεριέχει κάποια στοιχεία που θέτουν όρους. Δεν είναι «όροι» κατά την έννοια ότι «θα πρέπει να τηρήσεις αυτό». Είναι όροι με την έννοια ότι «ερχόμαστε σε συμφωνία» για το ποιες θα είναι οι πολιτικές οι οποίες είναι «ικανές» για να επιλυθεί το πρόβλημα που έχει η χώρα. Για να επιστρέψει στο δρόμο της Ανάπτυξης, που θα της επιτρέψει να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις που έχει ως χώρα. Αυτοί οι όροι δεν επεξεργάζονται από το Δ.Ν.Τ. μονόπλευρα και επιβάλλονται στη χώρα λέγοντας: «Εδώ είναι η στοίβα με τα δολάρια, κι εδώ οι όροι. Υπογράψτε τους όρους και πάρτε τη στοίβα με τα δολάρια». Δε γίνεται έτσι η διαδικασία. Η διαδικασία είναι να καθίσουμε με τις Αρχές, να διαγνώσουμε ποια είναι τα προβλήματα.

Η Γουατεμάλα πέρασε τα 10 χρόνια της Άνοιξης, ίσως την πιο ευτυχισμένη περίοδό της. Πιστεύετε ότι αν εφαρμόζονταν τα ίδια μέτρα που εφαρμόστηκαν τότε στη Γουατεμάλα, ο κόσμος θα κατάφερνε να ξεφύγει από την πείνα;
Η αλήθεια είναι ότι πάντα οι κοινωνικές πολιτικές μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα θα έχουν θετική επίδραση στην οικονομική ανάπτυξη. Γιατί στο κάτω - κάτω, η κατανάλωση είναι δυσανάλογη. Ο άνθρωπος καταναλώνει περισσότερο, όσο λιγότερα εισοδήματα έχει. Οι άνθρωποι με τα λιγότερα εισοδήματα στην κοινωνία, στην πραγματικότητα χρησιμοποιούν όλα τους τα εισοδήματα για κατανάλωση αναγκαίων αγαθών, για τρόφιμα και ρούχα για παράδειγμα, ενώ οι υψηλότερες τάξεις του πληθυσμού δεν καταναλώνουν αναγκαστικά όλα τους τα εισοδήματα. Τα περισσότερα τα αποταμιεύουν, κι αυτό είναι σημαντικό, διότι διοχετεύονται για επενδύσεις σε άλλες χώρες κάτι που δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό. Αλλά δε δημιουργούν απαραίτητα την αύξηση του εισοδήματος στη Γουατεμάλα. Από την άλλη, η κατανάλωση του φτωχού ή του πολίτη μεσαίων εισοδημάτων πηγαίνει στη χώρα, καταναλώνεται η παραγωγή που παράγεται στη Γουατεμάλα ή είναι εισαγόμενη, κι αυτό παράγει συνεχώς εισοδήματα μέσα στη χώρα. Οποιαδήποτε πολιτική κοινωνικής υποστήριξης, σωστά όμως οικοδομημένης, φυσικά, που να μην προκαλεί προβλήματα, είναι μια πολιτική  που μεσοπρόθεσμα θα ωφελήσει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.